इगर्जेची नवी इमारत बांदतात. आकांताचो खर्च आसा. जण एकलो आप-आपले वतीन योगदान दीतात. पादविगारान फाटल्या आयताराक सांगलां, ’आमकां नोवी इगर्ज जाय. आसा ती आमकां पावना. बोरे भशेन धार्मीक रिती पाळूंक मेळनांत. आमच्या गांवांत पंधरा होजार लोक वस्ती आसा. फाल्यांच्यान घोरां-घोरांनी एपील घेवन पॅरीश काउन्सीलाचे वांगडी येतोले. तुमी उदार मनान धर्म-दान कोरचें!’

त्या भायर, नवे इगर्जेच्या आदाराक तियात्र, संस्क्रुतीक तशेंच हेर कार्यावळी जायत आसात. लोकूय उमेदीन बोल्सांतले पयशे मोडून ह्या कार्यावळींचो आस्वाद घेतात. ’कितलेंय जाल्यार नवे इगर्जे खातीर न्हय? मागीर? इगर्ज कोणाक तर ती? आमकांच मूं? पादविगार कांयच घेवन वचपाचो ना” कांय जाणां आपलोच समजूत घालतात.

ती मात येवजूंक पडल्या. इगर्ज म्हणल्यार कितें? फक्त भायली इमारत? देव फातरांत रावात तर? म्हज्या सारक्याच्या आदाराक ही इगर्ज कितें करता? मात, जाप मेळसर विचार करूंक तिका वेळ ना. हरशींच सकाळचीं साडे-आठ वाजल्यांत. ज्या भाटकारागेर ती कामाक वता तो वेळाचो पुजारी. कालूय वेळ जाल्लो तिका. करतली कितें? पांच वर्सांचो धाकटो पूत कालच्यान जो-यान फडफडटा. लागींच्या भलायके केंद्रांत व्हरून हाडटा म्हणल्यार साडे-अकरा जाल्लीं. ’सारकें कामांक वोगतार येवंच्याक कोळोना जाल्यार येनाकां.’ वोल्तेरार बसून, चावेचो घोंट घेत भाटकारान सांगिल्लें. आयज बेगीन वचपाचें आसलें. पूण धाकट्याचो जोर देंवपाचें नांव घेनासलो. ’म्हशींगाचो पालो वांटून थोडो रोस ताचे तकलेर घालून तिणें कशेय भशेन ताका न्हीदयलो. ’बाबाक चोय आं!’ अशें सात वर्सांचे धुवेक सांगून ती भायर सरली.

मळबांत कुंपां धाटिल्ली. केन्ना पावस येत सांगूक जायनासलें. ह्याच खातीर भाटकार काल चडूच तापिल्लो. ताची जळवाची खोंप शींवपाची आसली. तशे पळयल्यार ते खोंपींत आतां जळवा परस चड हेर मोडिल्लें सामानूच भरिल्लें आसतालें. भाटांतलीं चुडटां सवाय दरेन दिवंची पडटात देखून तांचो तो हे तरेन वापर करतालो. ’ईमटो खंयचो!’ पांयां पोंदाक धरून चुडीत मोडटा आसतना, हिणें मनांतल्या मनांत म्हणलें. भाटकाराची खोंप शीवून चुडटां बाकी उरलीं जाल्यार तीं आपूण व्हरतली म्हणपाचें हिणें थारायल्लें. हिचीय खोंप सामकि वायट दशेर पाविल्ली. नांय जाल्यार, आयज पगाराचे दुडू हातांत पडपाचे आसले. चुडटां मेळ्ळींच ना जाल्यार एक मेण-कापेत हाडून तिका खोंप धांपपाची आसली.

’घे! तुगे पगार घे. काल लेट आयलो न्ही तूं? देखून ओर्द्या दिसाचो पागामेंत कातोरला हांवें.’ सांज वेळार पगार दितना भाटकारान रोडी खाल्ली. हरशीं बेगीन येता तेन्ना ताणें केन्नाच सुबेज दिवंक नासले. ’बाबा, चुडटां मोडल्यांय तीं पुरो जातोलीं तुगे खोंपीक. उरल्यांय तीं हांव व्होरों?’ हिणें इल्लेंशें तोंड करऊन विचारलें. ’नाका. पोयलीं आमगेली खोंप शिंवच्या जाय. मागीर वोयल्या जाताय तुंवें.’ भाटकारान नाकार दिलो.

बाविल्ल्या तोंडान ती घरा आयली. धाकट्याचो जोर तसोच आसलो. ’मांय, आयजूय पेज केलो मुगे तुंवें. कितु दीस पेज जेवपाची?’ दनपारची पेज जेवूंक पडिल्ल्यान तिची धूव फुगोवणी करताली. ’बाय, बाबाक जोर येयला न्ही? देखून पेज केलोली. फाल्यां आमी बोरें निस्तें हाडया आं!’
भाटकारान दिल्ले पयशे, खंय-खंय पावतले म्हणपाची तिकाच खबर नासली. घरांतले तांदूळ-मिरसांगो, नाल्ल आनीक हेर सामुग्री काबार जाल्ली. मेण-कापेत हाडून खोंपीर घातली ना जाल्यार पावसाळ्यांत रावूंक मेळचें ना. तांतूंत भर म्हूण धाकट्याक वखद-विरसदाची गरज आसली.

भलायके खात्यांतलीं वखदां ताका ब-याक पडूंक नासलीं. सगळो खर्च कुशीक काडून तिचे कडेन फक्त एकशें वीस रुपया बाकी उरतले म्हणपाचें तिका समजल्लें. दुस-या दिसाक ती बेगीन उठली. धाकट्याक दोतोरागेर व्हरुन हाडलो. परत पस-यार गेली. जाय आशिल्लें सामान मागयलें. ’फाटले साडे-तिनशें रुपया बाकी आसात. तेवूय हिशोबाक धरतां.’ अशें म्हणत पसरकारान आपली उदारी वसूल करून घेतली. हिच्या हातार उरले फक्त पंचावन रुपया.

जड काळाजान ही घरा परतली. मेण-कापेत हाडपाची उरिल्ली. ती कशी हाडूं? हो विचार घोळयता आसतनाच, पॅरीश काउन्सीलाचो वांगडी तांगेर आयलो. देवाच्या कामाक ना म्हणूं येता? हिणें मोन्यांनीच पन्नास रुपया काडून दिले. हिणें पयशे ना दिले आनी देव भिजलो जाल्यार? बाकी उरले फक्त पांच रुपया!
मळब दाटून आयलें….!

By Guadalupe Dias