“इश्टागतीक लागना पिराय

ना जाती धर्माची वंय

आसची काळजाची खोलाय

कसली आस आसची न्हय”

हि म्हजी चार वळींची कविता हांवे पस्तीस वर्सां आदीं बरयल्ली. खरेंच, इश्टागत करपा खातीर जात – धर्म, पिराय, ल्हान – व्हड, दादलो – बायल असो भेदभाव करपाची केन्ना कोणाक गरज पडना. एक चली आनी एक चलो हांचे भितर निर्मळ इश्टागत आसूं येता. एक बापूय आनी ताचो पूत वा आजो आनी नातू चड कित्याक भावा भावा भितर वा भावा भयणी भितर लेगीत खेळीमेळीचे इश्टागतीचे नातें आसूं येता.

इश्टागत करतना कोण कोणाची जात वा धर्म पारखून ताचेकडे इश्टागत करीना. समाजांत दादलो आनी बायल तशेंच चलो आनी चली हांचेमदीं लेगीत नितळ मनान केल्ली निर्मळ इश्टागत आसूं येता हाचेर कांय लोक केन्नाच विश्वास दवरीनात. पुण अशी नितळ मनान केल्ली इश्टागत आसा आनी आसता. फक्त आमी आमची पळोवपाची नदर बदलूंक जाय.

इश्टागतीन गरीब वा श्रीमंत असो भेदभाव लेगीत आसना. तशें जाल्लें जाल्यार सुदामा आनी श्रीकृष्णाची इश्टागत केन्नाच जावंक पावची नासली. आनी धंया दुदान समृद्ध आशिल्ल्या गोकुळांतल्या श्रीकृष्णाक सुदाम्यान आपल्या लोळक्या पिंजक्या पुडव्याच्या शेवाक बांदून हाडील्ले घराच कांडील्ले फोव गोड लागचे नासले.

भुरगेपणांत सावन म्हाका खुब इश्ट. पणजे शाळेंत शिकतालो तेन्नाच्या म्हज्या इश्टांकडे म्हजो आयज लेगीत संबंद आनी संपर्क आसा. दर एकलो आपआपल्या क्षेत्रांत व्हड जाला. पुण आमी मेळटात तेन्ना दर एकलो आपलो हुद्दो विसरता आनी मुष्ठिफंडातल्या शाळेंतलो भुरगो जाता. तें निरागस भुरगेंपण, तेन्ना आमी केल्ल्यो एकामेकांच्यो चाड्यो, एकमेकांक मारील्ल्यो कुटल्यो आनी मदले सुटयेंत खाल्ले ते एकमेकांच्या टिफिनातले लाडू आनी कापांच आमकां याद जातात.

उपरांत सावय वेरेच्या उत्कर्ष विद्यालयांत आयलो. हांगा नवे इश्ट मेळ्ळे. परत कॉलेजाक पणजे गेलो थंय नवी इश्टागत जाली. थोडोभोव कोंकणी चळवळींत वांटेकार जालो. विद्यार्थी आंदोलनांत वांटो घेतलो. एकांकीका सर्ती, कला अकादमी नाट्यसर्ती अशे जे जे नवें केलें थंय थंय नवे नवे इश्ट मेळत गेले. मुखार वेवसायांत पडलो. हांगा नवे नवे इश्ट मेळ्ळे. जाण्टे मेळ्ळे, वांगडचे मेळ्ळे आनी म्हजे परस पिरायेन ल्हानूय मेळ्ळे.

पुण हे सगळे इश्ट जीवाभावाचे आसताच अशें ना. इश्ट सगळे बरेच आसतात. पुण कांय इश्ट कामा पुरतेच संबंद दवरतात तर कांय इश्ट ‘तुजें म्हाका नाका म्हजे तुका नाका’ अशे पद्धतीन इश्टागत सांबाळटात. हांका इश्टांचे पंगतीक बसोवंचे वा ना तें जण एकल्यान स्वताच्या अणभवान थारावंचे. हांतूत कोणाचे कितें चुकता अशें हांव म्हणना. सगळ्या संवसाराकडे सामकी काळजाची इश्टागत दवरप घडये केन्ना कोणाक शक्यूय जावंचे ना.

पूण जण एकल्याक सामको लागींचो असो एकतरी इश्ट आसताच आसता. आनी आसूंकय जाय. कांय जाणांक लागींचे अशे चड इश्ट आसतात. हे लागींचे इश्ट आसतात ते जीवाक जीव दिवपाक फाटीं फुडें पळयनात. आपल्या इश्टाचेर वा ताच्या कुटुंबाचेर आयिल्ले कसलेंय संकट ताका आपलेंच संकट कशें दिसता आनी तो आपोवपाची वाट पळय नासतना इश्टाखातीर धांवून येता. आनी इश्टाच्या घरचे कसलेंय मंगलकार्य आसल्यारुय बी सगळ्यांत चड खोशी ताकाच जाता. सुदैवान म्हाका इश्टांचो खुब बरो अणभव आसा. आमचीं पुस्तकां उजवाडायतना आमचे इश्ट जणू घरचेच कार्य कशे वावुरतात तें सगळ्यांनीच पळयलां.

पुण अशें म्हणलें म्हणून दोग इश्टांचे दर एक गजालीचेर सदांच एकमत आसतलें अशें आसूंकच शकना. दुमत आसप वायट न्हय. पुण दोगांयनी एकमेकांच्या मताचो आदर करपाचे भान दवरुंक जाय. कितलोय तात्विक वाद जालो तरी वैयक्तिक संबंदांत कडवटपणा येवंची ना हाची जतनाय घेवपाक जाय. संवसारात अशे मतभिन्नता आशिल्ले जायते इश्ट आमी पळयतात. पुण तरी तांचे इश्टागतीक हाची केन्ना बादा जायना.

आमच्या गोंयांत लेगीत कांय आदरणीय व्यक्तिमत्वांच्या बाबतींत आमी हो अणभव घेतला. दोन भिन्न विचारसरणीचे लोक आसूं वा दोन परस्पर विरोधी राजकीय पक्षाचे लोक आसूं, तत्त्वाक लागून तांचे इश्टागतीक केन्ना बादा येवंक ना. इश्टागतीच्या नात्यान आमी सदां हेच गजालीचे भान दवरुंक जाय.

केन्ना केन्ना दोगजाण बरे इश्ट आसल्यार तिसर्‍याक ताची नसाय जाता.इश्टागत निर्मळ मनान करुंक जाय. इश्टाक कितेंय अडचण आसल्यार ताणे न सांगता ती आमकां कळूंक जाय. आनी ताचो स्वाभिमान दुखय नासतना आमी ताका आदार करुंक जाय.

इश्टागतीन सुवार्थ मात कसोच आडवो येवंक फावना. सुवार्थ जावं तो पैशांचो वा सत्तेचो वा पदाचो. जंय सुवार्थ आयलो थंय इश्टागत तिगूंकच शकना.दोन बर्‍या इश्टांमदीं दुस्मानकाय जावंची हाचेखातीर लेगीत कांय लोक काडी पेटोवपाचे काम करतात. पुण परिपक्व मनाच्या इश्टांनी निदान तिसर्‍याक तो आनंद मेळूंक दिवंक फावना. म्हज्या पयल्याच “हय सायबा ” कविता संग्रहांतली कविता वाचल्यारुय तुमकां तेंच मेळटलें.

इश्टागतीक वचूंक

दिवं नाका वेर

एकमेकांक घश्टतना

घालची मदीं मेर

इश्टागतीचेर आमच्या

सगळ्यांचीच नदर

एकमेकां भावनांची

करुंक जाय कदर

इश्टागतीन करचे न्हय

केन्ना भायर भितर

मेकळेपणान वागचे खरें

गिळचें वायट उतर

इश्टागतीक येवंची ना

आनी कसलीच सर

तुजी म्हजी इश्टागत

उरची मरसर

निमणे इतलेंच सांगन दिसता, इश्टागत करप सोपें. सांबाळप खुब कठीण. उणे इश्ट आसल्यार जाता पुण जीवाक जीव दिवपी आसचे. आनी आपणेंय इश्टाक तसोच जीव लावचो कि कोणाक आमच्या इश्टागती आड एक उतर काडपाचे धाडस केन्ना जावं नये.

By Uday Mhambro